Ιουλιέττα Καλλή-Λαούρη & Συνεργάτες

Iουλιέττα Kαλλή-Λαούρη, M.D., Ph.D.

Παιδοψυχίατρος

Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών και Eφήβων

 

 

 

"Με ευκαιρία το δημοσίευμα στο Τεύχος Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 2011, ότι μια από τις πέντε πιο πολυδιαβασμένες έρευνες στους επίσημους ιστότοπους διεθνών επιστημονικών εντύπων είναι η Οριακή (Μεταιχμιακή) Διαταραχή Προσωπικότητας, ΜΔΠ, να μου επιτραπεί να αναφερθώ στα πιο κάτω."

 

Προσωπικότητα είναι το σύνολο όλων των ψυχικών χαρακτηριστικών και συμπεριφορών, τα οποία καθιστούν τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστό. Είναι το αποτέλεσμα της μοναδικής για τον κάθε άνθρωπο ιστορίας που προέρχεται από την αλληλεπίδραση μεταξύ του γενετικού του κώδικα και της βιογραφίας του. Είναι ένα πολύπλοκο κατασκεύασμα το οποίο συμπεριλαμβάνει χαρακτηριστικά της Γνωσιακής Λειτουργίας (αντίληψη και σκέψη), του Συναισθήματος και των Διαπροσωπικών σχέσεων.

Τα γενικά διαγνωστικά κριτήρια μιας Διαταραχής της Προσωπικότητας (ΔΠ) κατά το DSM-IV είναι:

Α. Ένα διαρκές πρότυπο εσωτερικής εμπειρίας και συμπεριφοράς, το οποίο παρεκκλίνει σαφώς από τις προσδοκίες του πολιτισμικού πλαισίου του ατόμου. Αυτό το πρότυπο εκδηλώνεται σε δύο (ή περισσότερες) από τις ακόλουθες περιοχές:

(1) γνωσιακή λειτουργία (δηλ. τρόποι αντίληψης και ερμηνείας του εαυτού, άλλων ανθρώπων και γεγονότων)
(2) συναισθηματικότητα (δηλ. η έκταση, η ένταση, η αστάθεια και η προσφορότητα της συγκινησιακής απάντησης)
(3) διαπροσωπική λειτουργικότητα
(4) έλεγχος των παρορμήσεων

 

Β. Το διαρκές πρότυπο είναι δύσκαμπτο και διάχυτο σε ένα ευρύ φάσμα προσωπικών και κοινωνικών καταστάσεων.

Γ. Το διαρκές πρότυπο οδηγεί σε κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση της κοινωνικής, επαγγελματικής ή άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας.

Δ. Το πρότυπο είναι σταθερό και μακράς διάρκειας, ενώ η έναρξή του μπορεί να ανιχνευθεί τουλάχιστον στην εφηβεία ή τη νεαρή ενήλικη ζωή.

Ε. Το διαρκές πρότυπο δεν εξηγείται καλύτερα σαν εκδήλωση ή συνέπεια άλλης ψυχικής διαταραχής.

ΣΤ. Το διαρκές πρότυπο δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (π.χ. ουσία κατάχρησης, φάρμακα), ή γενικής σωματικής κατάστασης (π.χ. τραύμα κεφαλής).1

Μια Διαταραχή Προσωπικότητας (ΔΠ) υπάρχει όταν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας δημιουργούν κλινική έκπτωση στην κοινωνική λειτουργικότητα και προσωπικό πόνο.

Το DSM-IV ξεχωρίζει τρείς ομάδες Διαταραχών Προσωπικότητας: την Α, Β και Γ. Στην Ομάδα Α ανήκουν η Παρανοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας, η Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας και η Σχιζότυπη Διαταραχή της Προσωπικότητας. Η Ομάδα Β περιέχει την Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας, τη Μεταιχμιακή (Οριακή) Διαταραχή της Προσωπικότητας, της Ιστριονική Διαταραχή της Προσωπικότητας και τη Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας. Τέλος στην Ομάδα Γ υπάρχουν η Αποφευκτική Διαταραχή της Προσωπικότητας, η Εξαρτητική Διαταραχή της Προσωπικότητας, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή της Προσωπικότητας και η Διαταραχή της Προσωπικότητας Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς.1

Στην παιδοψυχιατρική η διάγνωση ΔΠ αποφεύγεται για τους πιο κάτω λόγους:

1. Η προσωπικότητα ενός ατόμου θεωρείται ότι εξελίσσεται μέχρι και τα 18 χρόνια.
2. Η ΔΠ είναι μια διάγνωση που τρομάζει με τη χρονιότητα και τη δραματικότητα της.
3. Η ΔΠ κρύβεται συχνά πίσω από διαγνώσεις που τοποθετούνται πιο εύκολα, όπως Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής–Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) κ.α.
4. Η επιστημονική κοινότητα, στην Ευρώπη, μέσω του διαγνωστικού εγχειριδίου ICD-10 δεν επιτρέπει καθόλου την τοποθέτηση της διάγνωσης. Το αμερικάνικο DSM-IV, με εξαίρεση την Αντικοινωνική ΔΠ, το επιτρέπει μετά την ηλικία των 16χρόνων.2,3,4

 

Επιστημονικά γνωρίζουμε τα πιο κάτω:

1) Υπάρχει μια συνέχεια από τις Κλινικές Διαταραχές του Άξονα I στις Διαταραχές της Προσωπικότητας του Άξονα ΙΙ στο DSM IV
2) Η Διαταραχή Διαγωγής καταλήγει συχνά σε Aντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας
3) Υπάρχει σχέση μεταξύ ΔEΠ-Y και Mεταιχμιακής ΔΠ
4) Παιδιά με ΔEΠ-Y και Διαταραχές Συμπεριφοράς είναι ψηλής επικινδυνότητας για την εξέλιξη μιας ΔΠ
5) Υπάρχει Συνοσηρότητα Άξονα I, (Κλινικές Διαταραχές) και Άξονα II (Διαταραχές Προσωπικότητας)3,4

 

Η κλινική εμπειρία επιτρέπει σε Παιδοψυχίατρους να ανιχνεύουν τα παιδιά με χαρακτηριστικά ΔΠ παρόλο που στην Παιδοψυχιατρική η διάγνωση αυτή δεν κατανομάζεται. Η έγκαιρη ανίχνευση αυτών των παιδιών και η σωστή ενημέρωση και αντιμετώπιση τους με εμπλοκή της οικογένειας τους, σε αυτή τη διαδικασία, προσφέρει ευκαιρία για καλύτερη έκβαση στην ενηλικίωση.3

Η παρέμβαση στα παιδιά πρέπει να περιλαμβάνει:

1. Γνώση για το τι τους συμβαίνει με τρόπο κατανοητό σύμφωνα με το αναπτυξιακό τους επίπεδο.
2. Πρέπει να αποκτήσουν τη γνώση της σχέσης μεταξύ συναισθημάτων και συμπεριφοράς.
3. Πρέπει να μάθουν να παρατηρούν και να ελέγχουν τα συναισθήματα τους.
4. Είναι σημαντικό να τους δοθεί επαρκής πληροφόρηση για τις επιπτώσεις.
5. Αναγκαία είναι η παροχή βοήθειας έτσι ώστε να καλλιεργήσουν στο συνειδητό επίπεδο την κοινωνική και συγκινισιακή τους αμοιβαιότητα.

 

Στους γονείς πρέπει να δοθεί συμβουλευτική ώστε να είναι βοηθητικοί στα παιδιά τους και να μάθουν να αντιμετωπίζουν αυτά και τις συμπεριφορές τους.

Συγκεκριμένα πιστεύω ότι αν σε παιδιά με χαρακτηριστικά διαταραχής προσωπικότητας δοθούν τα συγκεκριμένα εργαλεία, και επεξηγηθεί στους γονείς τι συμβαίνει και γιατί, τότε η λειτουργικότητα τους στην ενηλικίωση θα είναι καλύτερη!!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. American Psychiatric Association: Διαγνωστικά Κριτήρια, DSM-IVTM, 1994.

2. H. Braun-Scharm, S. Kieninger und S. Wienceke Persoenlichkeitsstoerungen im Jugendalter, Z. Kinder- Jugendpsychiatr. 28 (1), 2000.

3. M. Krischer, K. Sevecke, M. Doepfner und G. Lehmkuhl, Persoenlichkeitsstoerungsmerkmale in Kindes- und Jugendalter: Konzepte, methodische Ansatze und empirische Ergebnisse, Z. Kinder- Jugendpsychiatr. 34 (2), 2006.

4. M. Goodman, and L. J. Siever, Hypermentalization in Adolescents with Borderline Personality Traits: Extending the Conceptual Framework to Younger Ages, Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, Volume 50, Number 6, June 2011.